Poród przedwczesny

Poród przedwczesny

Poród przedwczesny nadal jest największym wyzwaniem położnictwa, gdyż mimo postępów medycyny nie ma wystarczająco skutecznych metod jego rozpoznawania, leczenia i zapobiegania. Dzieci urodzone przedwcześnie częściej umierają, chorują, są częściej hospitalizowane, osiągają gorsze wyniki edukacyjne, narażone są na zaburzenia neurologiczne, przewlekłe choroby płuc, ślepotę i głuchotę, a ryzyko wystąpienia tych niekorzystnych zdarzeń zwiększa się wraz z obniżaniem się wieku ciążowego w chwili porodu.

Co to jest poród przedwczesny?

Za poród przedwczesny uważa się urodzenie dziecka przed 37 tygodniem ciąży. Ciąża trwa przeciętnie około 37-42 tygodni. Jeżeli dziecko rodzi się przed 37 tygodniem ciąży, uważa się to za przedwczesne rozwiązanie. Dziecko urodzone przed 28 tygodniem ciąży uważane jest za skrajnie przedwczesne.

Nasilenie problemu porodów przedwczesnych	Tydzień ciąży
Poród przedwczesny późny	od 34. do 36. tygodnia
Poród umiarkowanie przedwczesny	od.32. do 33 tygodnia
Poród bardzo przedwczesny	od 28. do 31. tygodnia
Poród skrajnie przedwczesny	poniżej  28 tygodnia

75% wcześniaków przychodzi na świat po 32 . tygodniu ciąży, jednak najpoważniejsze problemy występują u dzieci urodzonych wyjątkowo przedwcześnie. Około 54% ciąż bliźniaczych kończy się porodem przed 37 tyg. 95,9% ciąż trojaczych poród odbywa się w 33-34 tyg. Poród przedwczesny w ciążach dwukosmówkowych związany jest przede wszystkim ze skracaniem i rozwieraniem szyjki macicy; z reguły w wyniku przedwczesnej czynności skurczowej. W ciążach jednokosmówkowych poród przedwczesny występuje
częściej aniżeli w dwukosmówkowych. Wynika to z faktu, iż oprócz przedwczesnej czynności skurczowej, część kobiet kończy ciążę w wyniku powikłań charakterystycznych dla ciąż jednokosmówkowych

Do przyczyn porodu przedwczesnego zalicza się:

• Wiek matki – mniej niż 18 lat i więcej niż 40.
• Nadmierne obciążenie pracą zawodową.
• Trudna sytuacja rodzinna a co za tym idzie, silny stres.
• Używki – alkohol, narkotyki, nikotyna, leki.
• Brak lub niedostateczna opieka przedporodowa.
• Choroby matki – zakażenia dróg rodnych, zakażenia o charakterze wstępującym lub uogólnionym, wady macicy, mięśniaki macicy, astma, wady serca, cukrzyca.
• Ciąża wielopłodowa.
• Stan przedrzucawkowy.
• Łożysko przodujące.
• Wady płodu.
• Wcześniejsze porody przedwczesne w wywiadzie.
• Poronienia.
• Aborcje.
• Szybko następujące po sobie ciąże.
• Niewydolność cieśniowo-szyjkowa

Niewydolność cieśniowo-szyjkowa zgodnie z definicją to niezdolność szyjki macicy do utrzymania ciąży do terminu porodu. Wbrew pozorom problem ten nie jest tak rzadki jak mogłoby się wydawać.

Czym jest spowodowana niewydolność cieśniowo-szyjkowa?

Przyczyn niewydolności cieśniowo-szyjkowej upatruje się w trzech głównych grupach czynników: urazy szyjki macicy, czynniki wrodzone oraz czynniki hormonalno-biochemiczne.

W jaki sposób diagnozuje się niewydolność cieśniowo-szyjkową?

Niestety mimo znacznego postępu medycyny do tej pory nie udało się stworzyć idealnych testów lub kryteriów umożliwiających precyzyjne postawienie rozpoznania niewydolności cieśniowo-szyjkowej. Na dzień dzisiejszy podstawowym kryterium jest stwierdzenie zgładzenia i skracania się szyjki macicy z jednoczesnym rozwieraniem się kanału szyjki. Należy jednak dodać, iż nie stwierdza się towarzyszących wykładników przedwczesnej czynności skurczowej. W ciążach pojedynczych wysokie ryzyko porodu występuje gdy szyjka jest krótsza niż 15 milimetrów, a zaczynamy się nią martwić gdy jest krótsza niż 25 milimetrów. W ciążach bliźniaczych gdy szyjka jest krótsza niż 25 milimetrów

Lekarz zaleci :

• oszczędzający tryb życia, 
• zwolnienie z pracy, 
• rezygnacja z długich spacerów, 
• rezygnacja z dźwigania 

Pacjentkom z grupy zwiększonego ryzyka zaleca się przede wszystkim częste kontrole ginekologiczne podczas ciąży. Ważne, aby w miarę możliwości badanie wykonywał zawsze ten sam lekarz, ponieważ jest w stanie dokładniej porównać zmiany jakie zaszły od ostatniej wizyty. Pacjentka powinna zwracać uwagę m.in. na zwiększoną ilość wydzieliny pochwowej, na plamienia czy uczucie wzmożonego ciśnienia w podbrzuszu. Bardzo duże znaczenie ma doświadczenie lekarza prowadzącego, ponieważ możliwe są sytuacje rozwierania się kanału szyjki macicy w drugim trymestrze, jednak pozostające bez wpływu na przebieg porodu.

W ocenie stanu szyjki macicy stosuje się przede wszystkim metodę ultrasonograficzną, szczególnie wykonywaną techniką z użyciem sondy dopochwowej. Umożliwia ona ocenę długości kanału szyjki macicy, ujścia wewnętrznego szyjki, a także wpuklania się błon płodowych. Badanie to ma również duże znaczenie w ocenie długości szyjki macicy przed i po zakładaniu na nią szwu.

Jakie są możliwości leczenia niewydolności cieśniowo-szyjkowej?

Jedną z metod leczenia niewydolności cieśniowo-szyjkowej jest założenie na szyjkę macicy tzw. szwu szyjkowego, w taki sposób by objął skracającą się jej część pochwową. Istnieje również postępowanie zachowawcze polegające na podawaniu ciężarnej leków tokolitycznych oraz pessar.

Do profilaktycznego założenia szwu okrężnego kwalifikowane są przede wszystkim ciężarne obciążone wywiadem niewydolności cieśniowo-szyjkowej. Do wskazań terapeutycznych należy natomiast przede wszystkim rozwieranie oraz wygładzenie szyjki macicy, do którego doszło poniżej 28 tygodnia ciąży, a także uwidocznienie w badaniu USG cech wpuklania się błon płodowych do ujścia wewnętrznego.

Uważa się, iż najlepszym terminem do założenia szwu jest początek drugiego trymestru ciąży, jednak dopuszczalny jest również zabieg w późniejszym terminie.

Krótko po zabiegu operacyjnym zaleca się podawanie ciężarnej leków tokolitycznych i oczywiście maksymalne ograniczenie aktywności fizycznej. Po wykonaniu operacji konieczne są częste badania ginekologiczne i ultrasonograficzne. Szew utrzymuje się zwykle do końca 37 tygodnia ciąży. Niekiedy, w przypadku wystąpienia niemożliwej do zatrzymania regularnej czynności skurczowej lub zakażenia wewnątrzowodniowego należy wcześniej usunąć szew.

Pessar

Wiadomo, że zakłada się go w przypadku ciąży zagrożonej przedwczesnym porodem, czy jest jednak bezpieczny? Czy na pewno działa? Czy można z nim normalnie funkcjonować, czy koniecznie trzeba leżeć? I czy na pewno nie ma innych, lepszych rozwiązań?

Co to jest pessar?

Pessar, a właściwie pessarium, to mały krążek w kształcie pierścienia, który lekarz umieszcza w pochwie lub odbycie pacjentki aby zapobiec różnego rodzaju dolegliwościom. Pessary zakładane są między innymi przy leczeniu wypadania macicy, nietrzymania moczu, zespołu bólowego miednicy mniejszej oraz niewydolności ciśnieniowo-szyjkowej u kobiet ciężarnych. Wykonane są zazwyczaj z silikonu medycznego i umieszczane na stałe lub tymczasowo w ciele pacjentki.

Ciekawostką jest, że pessary to w medycynie żadna nowość. Lekarze stosują je od dawna, jednak dzisiejsze pessary bardzo różnią się od swoich poprzedników. Niegdyś wykonywano je z porcelany, ebonitu, a nawet szkła, a pacjentki miewały z nimi mnóstwo kłopotów. Źle dopasowana wielkość i nieelastyczne materiały, z których je tworzono wywoływały u kobiet upławy, krwawienia i liczne infekcje. Pessary trzeba było codziennie wyjmować, co dla wielu ciężarnych było mocno problematyczne. Dopiero wynalezienie miękkiego, antyseptycznego silikonu medycznego otworzyło pessarom drogę do kariery. Obecnie stanowią one najbezpieczniejszą i najwygodniejszą formę zapobiegania przedwczesnym porodom spowodowanym skracaniem szyjki macicy.

Pessar kołnierzowy szyjki macicy

Prawidłowo założony pessar kołnierzowy

Skurcze macicy

W czasie ciąży możesz odczuwać różne rodzaje skurczów . Każdy z nich jest inny. Dzięki ich liczbie, sile oraz natężeniu jesteśmy w stanie rozróżnić rodzaje skurczów. Jedne są typowe dla końcówki ciąży, a inne występują jedynie w trakcie ciąży.

Skurcze Alvareza 

To pierwsze skurcze jakie mogą wystąpić w ciąży i są odczuwalne już od 20 tygodnia. Mają małe natężenie, jednak ich częstotliwość jest duża. Są dość krótkie, niebolesne i najczęściej niewyczuwalne przez nas czy lekarza. Nie wychwytuje ich również aparat podczas badania KTG.

Skurcze Braxtona Hicksa

Pojawiają się już na początku drugiego trymestru, ale wyczuwalne są dopiero po 20 tygodniu ciąży. Mają za zadanie wzmocnić mięśnie macicy przed porodem. Są silniejsze i znacznie dłuższe od Alvareza, ale zdecydowanie mniej regularne i rzadsze. Pojawiają się kilka razy na dobę, czasami seriami, a im bliżej porodu tym są częstsze i mocniejsze.

Skurcze przepowiadające

Jeśli to twoja pierwsza ciąża, skurcze przepowiadające mają za zadanie ułożenie główki twojego dziecka w odpowiednim miejscu. Pojawiają się kilka tygodni przed porodem. Są nieregularne, a im bliżej terminu porodu coraz bardziej intensywne i zdecydowanie silniejsze. Pojawia się za każdym razem co kilka lub kilkanaście minut, ale nie częściej niż co 5 minut i trwa około 15-30 sekund. Skurcze przepowiadające nie dają postępu porodu, ale mogą być dość uciążliwe. Ból pojawia się najczęściej w dole brzucha, albo w okolicy krzyża. Przypomina trochę bóle menstruacyjne. Czasem wydają się tak silne, że niektórym ciężarnym, może wydawać się, że zaczynają rodzić. 

Ważne!

W trakcie ciąży każdy nagły, intensywny ból brzucha powinien być skonsultowany w Izbie Przyjęć, podobnie jak każde krwawienie czy brak ruchów dziecka albo jego gwałtowne ruchy. Do szpitala należy też udać się po odpłynięciu wód płodowych, nawet jeśli nie ma czynności skurczowej.

Cukrzyca ciążowa, cholestaza i kolka nerkowa

Cukrzyca ciążowa

Cukrzyca ciążowa dotyczy około 2-5 % kobiet w ciąży. Wykrywana jest w czasie rutynowych badań przeprowadzanych wszystkim ciężarnym między 

24 – 28 tyg. ciąży lekarz zleci wykonanie testu doustnego obciążenia glukozą, zwanego badaniem OGTT (ang. oral glucose tolerance test). Leczona nie jest groźna dla matki i dziecka, lecz bez prawidłowego postępowania i interwencji lekarza może stanowić zagrożenie i to bardzo poważne w skutkach.Podobnym ryzykiem jest zbyt późne rozpoznanie cukrzycy ciążowej. Zwykle po porodzie ustępuje, lecz jest ona sygnałem dla kobiety, że powinna zmienić tryb życia i rozpocząć działania profilaktyczne, gdyż za 10-20 lat możliwe, że cukrzyca powróci.
Wysoki poziom glukozy we krwi kobiety ciężarnej może negatywnie oddziaływać nie tylko na organizm przyszłej mamy, ale również na kształtujący się płód.

Jak wygląda test na obciążenie glukozą? 

Najpierw pobiera się krew na czczo potem kobieta musi wypić roztwór glukozy 75g (jest on paskudny, u niektórych może wywołać odruch wymiotny). Godzinę i dwie później pobierana jest próbka krwi w celu sprawdzenia poziomu cukru we krwi. Wynik badania pokaże wydajność organizmu w przetwarzaniu glukozy. Całe badanie zajmuje ok. 2 godz. i wymaga trzech pobrań krwi.

Za wynik pozytywny uważa się przekroczenie wartości podanych poniżej:

• pomiar na czczo: 100 mg/dl lub więcej,

• pomiar po 1 godzinie: 180 mg/dl lub więcej,

• pomiar po 2 godzinie: 140 mg/dl lub więcej.

Możliwe konsekwencje

Dziecko, którego mama ma cukrzycę w czasie ciąży narażone jest na szereg wad wrodzonych, np. 

• w układzie kostnym, 
• sercowo-naczyniowym, 
• nerwowym, 
• pokarmowym, 
• moczowo-płciowym. 

Inne zagrożenia to komplikacje podczas porodu. Dzieci, matek z cukrzycą, mają często dużo większą masę ciała, co może być przyczyną komplikacji w czasie porodu. Niestety nie we wszystkich przypadkach cukrzycę ciążową można przejść bez konsekwencji, ale wdrożenie prawidłowego postępowania zwykle chroni przed powikłaniami.

Postępowanie przy cukrzycy

Leczenie cukrzycy ciążowej zaczyna się od wprowadzenia specjalnej diety, która uzależniona jest od masy ciała, wzrostu, aktywności i okresu ciąży. Konieczne jest monitorowanie glikemii czyli poziomu cukru we krwi. Jeżeli dieta i wysiłek nie przynosi efektu leczniczego stosuje się insulinę.

Ciężarne chore na cukrzycę powinny ćwiczyć a wysiłek fizyczny, jeśli nie ma wyraźnych przeciwwskazań jest tu zalecany, gdyż poprawia utylizację glukozy we krwi. Zalecany jest specjalny zestaw ćwiczeń o umiarkowanym nasileniu, lecz skutecznie wzmacniający organizm i wspomagający walkę z cukrzycą.

Dieta w cukrzycy ciążowej

W diecie cukrzycowej powinny znaleźć się:
warzywa i owoce z niską zawartością cukru;
pieczywo, kasze, czyli węglowodany złożone (ok. 40-50%);
tłuszcze roślinne i zwierzęce (ok. 20-30%);
białko, które powinno stanowić ok. 30% diety.

Posiłki powinny być podzielone na 6 porcji – 3 posiłki główne i 3 mniejsze.

Podstawowe zasady diety 

Zastosowanie odpowiedniego sposobu żywienia pozwala uniknąć powikłań zarówno matce, jak i dziecku. Szczegóły diety dostosowane do organizmu i potrzeb konkretnej ciężarnej dobiera lekarz diabetolog w poradni diabetologicznej. 

Ogólne zasady są następujące:

• Zrezygnuj ze słodyczy, ogranicz potrawy i produkty zawierające cukier. 
• Unikaj długich przerw między posiłkami. 
• Dzienna wartość kaloryczna wszystkich posiłków nie powinna przekraczać 2300-2500 kcal. 
• Spożywaj 5-6 posiłków o regularnych porach: pierwsze, drugie śniadanie, obiad, podwieczorek, kolację i tzw. drugą kolację (ostatni posiłek przed snem, ale spożywany nie później niż o 22.00 - może to być mały jogurt, kromka ciemnego pieczywa). 
• Duże znaczenie mają tzw. drugie posiłki - drugie śniadanie i druga kolacja. Ten ostatni posiłek pozwala uniknąć nocnego niedocukrzenia w organizmie ciężarnej. 
• Dzienna racja pokarmowa powinna zawierać 40-50 proc. węglowodanów (ciemne pieczywo, kasze, warzywa, niektóre owoce), 30 proc. białek i 20-30 proc. tłuszczów. 
• Dieta winna być bogatoresztkowa, hamująca nadmierne wchłanianie glukozy. Jarzyny, owoce i produkty zbożowe obfitują w składniki resztkowe. 
• Jadaj chude mięsa (drób, ryby, chuda cielęcina). Mięsa gotuj w wodzie lub na parze, bez dodatku tłuszczu albo duś z użyciem folii lub pergaminu. Możesz je też grillować, ale nie obsmażaj. 
• Nabiał winien być chudy o niskiej zawartości tłuszczu, bez dodatku owoców. 
• Ogranicz tłuszcze zwierzęce na rzecz roślinnych - zwierzęce zastąp oliwą z oliwy, olejem rzepakowym i sojowym. 
• Unikaj żółtych serów, tłustych twarogów, śmietany. Zapomnij o majonezie, frytkach, plackach ziemniaczanych, racuchach i kotletach. 
• Do sałatek zamiast oleju dodawaj marynatę winegret, a sosy do sałat przyrządzaj na chudym jogurcie. 

Pamiętaj!

Zwracając szczególną uwagę na zasady diety i kontrolując poziom cukru we krwi, masz szansę uniknąć powikłań i urodzić zdrowe dziecko. Cukrzyca ciężarnych niemal zawsze znika wkrótce po porodzie.

Cholestaza wewnątrzwątrobowa

Cholestaza ciążowa (ang. intrahepatic cholestasis of pregnancy) to inaczej
zastój żółci. Pod tym terminem rozumie się zarówno utrudnienie wydzielania żółci do kanalika żółciowego, jak i nagromadzenie żółci w hepatocytach – komórkach wątroby. U ciężarnych występuje cholestaza wewnątrzwątrobowa (WWC), powstała na skutek zaburzenia wydalania żółci na poziomie hepatocytów. Czym objawia się ta choroba i jakie zagrożenie może stanowić dla płodu?

Przyczyny cholestazy ciążowej

WWC jest chorobą wątroby i występuje jedynie u kobiet będących w ciąży. U jej podłoża leży zastój żółci w hepatocytach i wysokie stężenie kwasów żółciowych w surowicy krwi. To zazwyczaj łagodne schorzenie, które ustępuje samoistnie po zakończeniu ciąży. Cholestaza w ciąży pojawia się na skutek nadwrażliwości na wzrost hormonów płciowych, zwłaszcza estrogenów i progesteronu. Z uwagi, że największe stężenie hormonów występuje około 

30 tygodnia ciąży, objawy choroby nasilają się najczęściej właśnie w tym okresie.
Cholestaza ciężarnych cechuje się również wzmożoną aktywnością transaminaz (AspAT i AlAT) − enzymów biorących udział w przemianach metabolicznych białek. W surowicy krwi wzrasta stężenie bilirubiny oraz fosfatazy alkalicznej. U większości pacjentek chorujących na cholestazę w ciąży występują zaburzenia wydzielnicze w przewodach żółciowych zlokalizowanych w wątrobie, co może być albo skutkiem diety, albo mieć podłoże genetyczne. Bezpośrednią przyczynę choroby stanowi jednak nadwrażliwość na estrogeny i progesteron, szczególnie aktywne w trzecim trymestrze ciąży.

Objawy cholestazy ciążowej 

WWC na ogół nie są groźne, ale bardzo uciążliwe i pojawiają się zwykle w trzecim trymestrze ciąży. 

Do głównych objawów należą:

• intensywny świąd skóry, obejmujący najpierw stopy i dłonie, 
• trudności z zasypianiem i bezsenność, wynikające z ciągłego odczuwania świądu, 
• zmiany na skórze, tzw. przeczosy, powstałe na skutek drapania swędzących miejsc, 
• żółtaczka, występująca w okresie 1-4 tygodni od ustąpienia swędzenia ciała, 
• mdłości, wymioty, utrata apetytu, 
• powiększona wątroba. 

Świąd skóry nasila się wraz z rozwojem ciąży i jest najbardziej dokuczliwy w okresie bezpośrednio poprzedzającym poród. Uczucie świądu najpierw pojawia się na dłoniach i stopach, a z czasem obejmować może również tułów, brzuch, szyję oraz twarz. Objawy cholestazy ustępują zwykle w ciągu trzech tygodni od urodzenia dziecka.

Leczenie cholestazy ciążowej 

Za żółtaczkę mogą odpowiadać różne czynniki, dlatego do właściwego rozpoznania cholestazy potrzebne jest wykluczenie innych przyczyn powodujących zażółcenie powłok ciała, takich jak wirusowe zapalenie wątroby czy wpływ niektórych leków przyjmowanych w ciąży. Zdiagnozowanie cholestazy u ciężarnej skutkuje leczeniem farmakologicznym.Bywa, że konieczne jest przyjęcie na oddział patologii ciąży w szpitalu .Podane leki łagodzą objawy choroby. W przypadku uporczywego świądu skóry stosuje się cholestyraminę i preparaty antyhistaminowe.

Cholestaza ciążowa może powodować zaburzenia pracy wątroby i prowadzić do upośledzenia produkcji czynników krzepnięcia krwi – stąd zwiększona skłonność do krwawienia. Aby zminimalizować ryzyko krwawień w czasie ciąży, stosuje się witaminę K. Równolegle z farmakoterapią prowadzi się leczenie z pomocą diety. Ponieważ wątroba jest osłabiona, należy unikać pokarmów mogących ją obciążać, a więc zawierających dużą ilość tłuszczów. Niedozwolone są napoje gazowane, słodycze i pokarmy obfitujące w węglowodany. Zaleca się natomiast dania gotowane i pieczone, owoce i warzywa oraz kompoty.

Skutki cholestazy ciążowej dla matki i dziecka 

Choć cholestaza nie utrudnia zwykle funkcjonowania kobiecie ciężarnej i wkrótce po porodzie zapomina ona o chorobie, to jednak zaburzenia wątroby mogą komplikować nieco przebieg ciąży. Jakie zagrożenia dla matki niesie cholestaza ciążowa?

• Krwotok porodowy wynikający z zaburzenia wchłaniania witaminy K. 
• Poród przedwczesny w przypadku silnych objawów i żółtaczki. 

Jeśli ciężarna choruje na cholestazę, bardzo ważne jest częste monitorowanie płodu. Ponieważ wzrasta ryzyko szybkiego dojrzewania łożyska, dziecko zostaje poddane badaniom, takim jak: NST, KTG, test Manninga i amnioskopia. Zalecana jest również ocena ruchliwości płodu przez matkę, a więc liczenie jego ruchów na dobę. Cholestaza grozi bowiem wewnątrzmacicznym obumarciem płodu.

Gdy cholestaza pojawia się około 25. tygodnia ciąży i ma wyjątkowo ciężki przebieg, lekarze podejmują odpowiednie kroki mające na celu przyspieszenie rozwoju ważnych do życia organów dziecka. WWC może być wskazaniem do indukcji porodu i do wykonania cesarskiego cięcia. Wcześnie rozpoznana i właściwie leczona cholestaza kończy się jednak najczęściej porodem naturalnym. Odsetek powikłań rośnie proporcjonalnie do zaawansowania ciąży. Ciężka cholestaza może skutkować rozwiązaniem ciąży około 36. tygodnia jej trwania.

Cholestaza wewnątrzwątrobowa w ciąży stanowi przeciwwskazanie do stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej. Choroba często pojawia się ponownie przy kolejnej ciąży i występuje u ok. 40% pań, które rodzą drugie dziecko.

Kolka nerkowa

Kolka nerkowa powoduje silny atak bólu, przez ciężarne często mylony z silnymi skurczami porodowymi. Sama kolka nerkowa nie stanowi zagrożenia dla ciąży, ale kamica nerkowa, która jest jej przyczyną, wymaga leczenia i tym samym zapobiegania kolejnym atakom.

Kolka nerkowa to rodzaj bólu wywoływanego przez kamienie nerkowe. Są to kryształki, które powstają ze związków chemicznych znajdujących się w moczu. Kamienie nerkowe pojawiają się zwykle wtedy, gdy danego związku jest zbyt dużo w moczu. Kamień może zablokować przepływ moczu i powodować ból, jeśli przemieszcza się drogami moczowymi. Kolka nerkowa pojawia się tylko u części ciężarnych, ale niejedna mama podkreśla, że ten rodzaj bólu może być trudniejszy do zniesienia niż sam poród.

Przyczyny kolki nerkowej u ciężarnych

Kolka nerkowa pojawia się na skutek zgromadzenia w nerkach kamieni. Zakłócają one przepływ moczu, powodując obrzęk nerek oraz fale bólu. Kamienie nerkowe mogą powstawać z różnych powodów.

Do pojawienia się kamieni w nerkach mogą przyczynić się:

• przebycie chemioterapii, 
• cystynuria – dziedziczne zaburzenie charakteryzujące się nadmiarem cystyny w moczu, 
• choroba jelita cienkiego, 
• skaza moczanowa, 
• nadmiar wapnia w moczu, 
• nadmiar kwasu moczowego w moczu, 
• zapalna choroba jelita, 
• wady nerek, 
• operacja, 
• infekcja dróg moczowych. 

Ryzyko wystąpienia kolki nerkowej rośnie w związku z następującymi czynnikami:

• odwodnienie, 
• dieta bogata w witaminę D, 
• przypadki kamieni nerkowych w rodzinie, 
• wcześniejsze problemy z kamieniami nerkowymi, 
• niedawno przebyta operacja, 
• infekcja dróg moczowych, 
• stosowanie leków zobojętniających kwas solny, 
• przyjmowanie niektórych leków. 

Prawdopodobieństwo kolki nerkowej w czasie ciąży można zmniejszyć poprzez unikanie wapnia w formie tabletek, niespożywanie rabarbaru, szpinaku, dużych ilości mięsa, ryb oraz drobiu, a także poprzez wypijanie dużych ilości płynów, zwłaszcza wody.

Objawy i leczenie kolki nerkowej w ciąży

Do symptomów kolki nerkowej zalicza się:

• ból pleców, 
• bocznej części tułowia oraz pachwin, 
• krew w moczu, 
• nieprawidłowy odcień moczu, 
• gorączkę, 
• dreszcze, 
• nudności oraz wymioty. 

Objawy kolki mogą pojawiać się codziennie lub od czasu do czasu. Jeśli u ciężarnej pojawiła się wysoka gorączka, niemożność oddania moczu, silny ból oraz niekontrolowane wymioty, należy natychmiast udać się do lekarza.

Leczenie kamieni nerkowych i kolki nerkowej zależy od rodzaju i wielkości kamieni. Małe kamienie mogą zostać wydalone samoistnie, zwłaszcza jeśli ciężarna wypija dużo wody. Aby złagodzić ból, lekarz może zalecić pacjentce stosowanie łagodnych leków przeciwbólowych. Ponadto stosuje się inne leki – ich wybór zależy od składu chemicznego kamieni. W bardzo ciężkich postaciach kamicy nerkowej przeprowadza się operację usunięcia kamienia. Lekarze liczą jednak zwykle na to, że kamienie zostaną wydalone siłami natury. Takie zjawisko jest bardzo częste.

Mimo iż kolka nerkowa jest bardzo bolesna, zazwyczaj nie prowadzi do żadnych powikłań. U niektórych osób dochodzi jednak do nawracania kamieni nerkowych oraz kolki. Następstwa nieleczonej lub źle leczonej kolki nerkowej mogą być poważne. Może dojść do niedrożności dróg moczowych, uszkodzenia nerek, zaprzestania funkcjonowania nerek, nawracania kamieni nerkowych oraz do infekcji dróg moczowych.

KTG i Nadciśnienie ciążowe

Jak wygląda badanie KTG 

KTG (Kardiotokografia) to monitorowanie akcji serca płodu przy jednoczesnym zapisie czynności skurczowej macicy. Wykonuje się je głównie pod koniec ciąży i w trakcie porodu, aby wiedzieć, w jakim stanie jest dziecko, i móc jak najszybciej zareagować, gdy pojawi się zagrożenie. KTG jest badaniem nieinwazyjnym, nie wiąże się z żadnym bólem ani ryzykiem.

Kobieta ciężarna (lub rodząca) leży, do jej brzucha przykłada się głowicę kardiograficzną (jedno dziecko jedna głowica) i mocuje za pomocą elastycznego pasa. Drugą głowicę zwaną tokograficzną która rejestruje skurcze macicy mocuje się powyżej głowicy kardiograficznej. Obydwie głowice połączone są z monitorem, który wyświetla lub drukuje wartości pomiarów. Podstawowe badanie KTG trwa ok. 20- 30 minut, może zostać przedłużone do 60 minut.

Uwaga: o ile zapis świadczący o dobrym stanie dziecka prawie zawsze jest wiarygodny, o tyle odczyt wykazujący stan nieprawidłowy czasem bywa fałszywy. Przyczyną może być wadliwie działające urządzenie lub zakłócenia spowodowane zmianą nasilenia i częstotliwości skurczów. Często się zdarza, że badana kobieta chwilowo przybiera taką pozycję, w której uciskana jest jej główna żyła lub pępowina płodu – po zmianie ułożenia ciała wynik KTG natychmiast się poprawia.

Przykładowy aparat do KTG 

Monitorowanie stałe

W niektórych szpitalach monitorowanie płodu przeprowadza się przez cały okres porodu. Niestety to, co jest korzystne dla dziecka, bywa dużą niedogodnością dla rodzącej, gdyż podczas KTG nie ma ona możliwości swobodnej zmiany pozycji, poruszania się itp.

Słowniczek KTG 

• Akceleracje – przejściowe przyspieszenia (o ok. 15 uderzeń na minutę trwające ponad 15 sek.) czynności serca płodu. Wystąpienie ich w zapisie KTG świadczy o dobrym stanie płodu i jego prawidłowym utlenowaniu. Powinny wystąpić na skutek ruchów płodu. 

• Deceleracje – krótkotrwałe, przemijające spadki częstości czynności serca dziecka (o co najmniej 15 uderzeń na minutę trwające przynajmniej 15 sek.). Są zwykle związane z czynnością skurczową macicy. Osoba oceniająca wykres bierze pod uwagę amplitudę, czas trwania, czas powrotu oraz bardzo istotny czas opóźnienia względem skurczu. 

Powikłania w ciąży 

Nadciśnienie ciążowe zwane również, PIH (nadciśnienie indukowane ciążą) występuje u ok. 6% ciężarnych. Nadciśnienie rozpoznaje się przy wartościach ciśnienia tętniczego ponad 140/90 mm Hg. Może ono występować w drugiej połowie ciąży, częściej u pierwiastek, kobiet z ciążą wielopłodową, chorych na cukrzycę, lub też obciążonych przewlekłą chorobą nerek.Wielkość, liczba i masa łożysk również mają znaczenie i mogą być jednym z czynników wywołujących nadciśnienie. Wystąpienie nadciśnienia w ciąży jest związane z ryzykiem powikłań u matki i płodu. 

Przybiera 2 formy: 

• jako nadciśnienie przemijające, jeśli w czasie porodu nie wystąpił stan przedrzucawkowy i ciśnienie tętnicze uległo normalizacji w ciągu 12 tygodni po porodzie albo 

• jako nadciśnienie przewlekłe, jeśli podwyższone wartości ciśnienia tętniczego utrzymują się dłużej niż 12 tygodni od zakończenia ciąży. Nadciśnienie tętnicze w ciąży może doprowadzić do: niewydolności nerek, krwotoku do mózgu, niewydolności wątroby. 

Połączenie PIH z białkomoczem określa się mianem stanu przedrzucawkowego (dawna nazwa to gestoza lub zatrucie ciążowe ). 

Objawia się:

• znacznymi skokami ciśnienia krwi, 
• zatrzymaniu wody w organizmie (obrzęki), 
• obecnością białka w moczu (białkomocz). 

Objawy towarzyszące ostrej postaci stanu przedrzucawkowego to także:

• bóle głowy 
• wymioty 

Stan przedrzucawkowy w ciąży wywołuje też inne niepokojące symptomy: 

• problemy z widzeniem, 
• nadwrażliwość na światło, 
• zmęczenie, 
• zatrzymanie moczu, 
• ból w prawej górnej części jamy brzusznej, 
• duszność, 
• skłonność do siniaków 

Stan przedrzucawkowy najbardziej zagraża kobietom będącym po raz pierwszy w ciąży, które są obciążone genetycznie lub które są w ciąży mnogiej. 

Najpoważniejszymi i na szczęście bardzo rzadkimi powikłaniami nadciśnienia ciążowego jest rzucawka i zespół HELLP. 

Nazwa schorzenia stanowi połączenie pierwszych liter najbardziej charakterystycznych objawów choroby: 

H – hemolysis, czyli hemoliza krwi 

EL- elevated liver enzymes czyli podwyższone stężenie Aspat i Alat (enzymów wątrobowych )

LP- low platelets to niska liczba płytek krwi, poniżej 100 tyś. w mililitrze krwi. 

HELLP to nie tylko powikłania związane z nadciśnieniem dodatkowo występują: 

• ciężkie uszkodzenia wątroby, 
• martwica wątroby oraz 
• hemoliza czyli rozpuszczanie się składników krwi, co prowadzi do zaburzeń krzepnięcia. 

Gestozę i zespół HELLP wyleczyć można jedynie poprzez rozwiązanie ciąży inne postępowanie polega na leczeniu objawów a nie przyczyny.

Pierwsza pomoc

Udzielanie pierwszej pomocy - na wszelki wypadek

Czy wiecie, że aby uratować dziecko będące w ciężkim stanie, mamy tylko 4 minuty?! 

Pogotowie nie jest w stanie dotrzeć na miejsce w tak krótkim czasie!

Nie chcemy Was straszyć, tylko zmotywować do nauki udzielania pierwszej pomocy.

To jest zawsze chwila. Nie ma czasu zaglądać do poradników czy też szukać informacji w internecie. Musisz wcześniej się dowiedzieć, jak pomóc dziecku, gdy nagle ulegnie wypadkowi.

W życiu nic nigdy nie dzieje się według schematu. Wypadek to nie jest sytuacja, w której widzicie leżące dziecko i podpis: utrata oddechu, wykonaj oddech zastępczy. Wypadek to chaos, paraliżujący strach, niejednoznacznie wyglądające objawy, tysiące wątpliwości. Trzeba wziąć się w garść, ustalić, co się stało i jak reagować.

Na szczęście groźne wypadki zdarzają się rzadko, znacznie częściej malec ulega niezagrażającym życiu urazom. Musisz wtedy zachować spokój i pokazać dziecku, że wiesz, co robić.

PAMIĘTAJ, RÓB COŚ! NIE CZEKAJ BEZCZYNNIE NA POMOC!

Absolutnie nie bój się, że zrobisz dziecku krzywdę (np. złamiesz żebro – zrosną się ). Nawet jeśli coś pokręcisz, lepiej zrobić cokolwiek, niż pozostać biernym. W trakcie niesienia pomocy przypomnisz sobie zasady, poprawisz coś, skorygujesz - ważne, żeby utrzymać dziecko przy życiu do nadejścia pomocy.

JAK WZYWAĆ POGOTOWIE?

Dzwoń na numer 999. Jeśli jest zajęty, dzwoń na 112. Jeśli oba numery są zajęte, dzwoń na 998 i proś o pomoc.

Powiedz, co się stało, jaki jest stan dziecka, co dotąd zrobiłeś i z jakim skutkiem. Jeśli odbyłeś kurs pierwszej pomocy, powiedz o tym.

Podaj adres, łącznie z nazwą miejscowości, i wskaż, jak dojechać (np. skręcić na parking przy aptece, trzecia klatka od przystanku). Jeżeli to możliwe, niech ktoś wyjdzie naprzeciw karetce.

NIE ROZŁĄCZAJ SIĘ PIERWSZY! To dyspozytor kończy rozmowę.

Poniższe wytyczne dotyczące zabiegów resuscytacyjnych u dzieci(PLS) wydała Europejska Rada Resuscytacji. Najnowsze zmiany zostały wprowadzone w 2010r i są opisane w naszym „poradniku”.

Zanim przejdziemy do tego jak postępować z dziećmi w chwili gdy ich życie jest zagrożone zapoznajmy się z poniższą terminologią ( Europejskiej Rady Resuscytacji ) która zostanie użyta.

BLS - (ang. Basic life support - BLS) to forma opieki medycznej udzielana pacjentom z chorobami lub obrażeniami zagrażającymi ich życiu, zanim zostaną objęci pełną opieką medyczną. Może być udzielana przez personel medyczny (głównie przez ratowników medycznych) lub osoby fizyczne, które posiadają wiedzę z zakresu BLS i przeszły podstawowy trening. BLS jest generalnie wykorzystywany w warunkach przedszpitalnych, a co najważniejsze, może być udzielany bez sprzętu medycznego.

RKO – Resuscytacja krążeniowo – oddechowa

Niemowlę – dziecko poniżej 1 r.ż. ale powyżej 4 tygodnia życia

Dzieci - powyżej 1 r.ż do okresu pokwitania ( ok. 13-14 r.ż ) 

Nastolatki – od okresu pokwitania. 

Ratownik (w naszym "poradniku") - osoba udzielająca pomocy poszkodowanemu przed przybyciem pogotowia ratunkowego

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne – kolejność postępowania

1.  Upewnij się, że jest bezpiecznie zarówno dla ciebie jak i dla dziecka.
2.  Sprawdź reakcję dziecka:

• delikatnie potrząśnij dzieckiem i zapytaj głośno: „Czy wszystko w porządku?”

   3a. Jeśli dziecko odpowiada lub porusza się:

•  pozostaw dziecko w pozycji, w jakiej je zastałeś (pod warunkiem że jest  ona dla niego bezpieczna);
•  oceń jego stan i w razie potrzeby wezwij pomoc;
•  powtarzaj regularnie ocenę stanu ogólnego dziecka.

   3b. Jeśli dziecko nie reaguje: 

• głośno wołaj o pomoc - zrób to nawet wtedy, gdy wydaje ci się, że w pobliżu nie ma nikogo. Zawsze jest szansa, że twój krzyk usłyszy sąsiad, przechodzień, ktokolwiek. To ważne, bo w pojedynkę działa się trudniej. 
• delikatnie odwróć dziecko na plecy; 
• udrożnij drogi oddechowe dziecka poprzez odchylenie głowy do tyłu i uniesienie bródki w następujący sposób: 
• umieść rękę na czole dziecka i delikatnie odchyl jego głowę ku tyłowi;
• w tym samym czasie umieść opuszki palca (lub palców) pod bródką dziecka i unieś ją. Nie naciskaj na tkanki miękkie pod bródką, bo możesz spowodować niedrożność dróg oddechowych;

• jeśli wciąż masz trudności z udrożnieniem dróg oddechowych, spróbuj metody wysunięcia żuchwy: połóż palce wskazujące obydwu rąk za żuchwą dziecka po jej bokach i popchnij ją do przodu.

Jeżeli podejrzewasz istnienie urazu okolicy szyi, staraj się udrożnić drogi oddechowe, używając jedynie metody wysunięcia żuchwy. Jeśli nadal jest to nieskuteczne, zastosuj niewielkie odchylenie głowy do tyłu, do momentu aż drogi oddechowe zostaną udrożnione.

    4. Utrzymując drożność dróg oddechowych, wzrokiem, słuchem i dotykiem oceń, czy występują prawidłowe oddechy poprzez przysunięcie swojej twarzy blisko twarzy dziecka i obserwowania jego klatki piersiowej:

• obserwuj ruchy klatki piersiowej;
• słuchaj nad nosem i ustami dziecka szmerów oddechowych;
• poczuj ruch powietrza na swoim policzku.

W pierwszych kilku minutach po zatrzymaniu krążenia dziecko może nabierać kilka wolnych, nieregularnych oddechów . Patrz, słuchaj i staraj się wyczuć oddech nie dłużej niż 10 sekund, zanim podejmiesz decyzję. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, czy dziecko oddycha prawidłowo, postępuj tak, jakby oddech był nieprawidłowy.

   5a. Jeśli dziecko oddycha prawidłowo:

• ułóż dziecko w pozycji bezpiecznej (zostanie opisana w dalej);

• wyślij kogoś lub sam udaj się po pomoc – zadzwoń pod lokalny numer ratunkowy aby wezwać karetkę;

• sprawdzaj, czy oddech nadal występuje.

   5b. Jeśli dziecko nie oddycha lub oddycha nieprawidłowo:

• delikatnie usuń widoczne ciała obce mogące powodować niedrożność dróg oddechowych;
  
  
• wykonaj 5 pierwszych oddechów ratowniczych;
  
  
• podczas wykonywania oddechów ratowniczych zwróć uwagę na pojawienie się kaszlu lub odruchów z tylnej ściany gardła w odpowiedzi na twoje działania; obecność lub brak tego typu reakcji stanowi część oceny obecności oznak krążenia, 

Oddechy ratownicze u dziecka powyżej 1. roku życia

• zapewnij odchylenie głowy i uniesienie bródki;

• kciukiem i palcem wskazującym ręki leżącej na czole zaciśnij miękkie części nosa;

• rozchyl usta dziecka, ale zapewnij uniesienie bródki;

• nabierz powietrza, obejmij szczelnie swoimi ustami usta dziecka, upewniając się, że nie ma przecieku powietrza;

• wykonaj powolny wydech do ust dziecka trwający ok. 1–1,5 sekundy, obserwując równocześnie unoszenie się klatki piersiowej;

• utrzymując odchylenie głowy i uniesienie bródki odsuń swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj, czy podczas wydechu opada klatka piersiowa;

• ponownie nabierz powietrze i powtórz opisaną sekwencję pięć razy; oceń jakość oddechu, obserwując klatkę piersiową dziecka: powinna się unosić i opadać jak przy normalnym oddechu.

Oddechy ratownicze dla niemowląt:

• umieść głowę w pozycji neutralnej (kiedy niemowlę leży na plecach, głowa jest zazwyczaj przygięta i może wymagać niewielkiego odchylenia) i unieś bródkę,

• nabierz powietrza, obejmij szczelnie swoimi ustami usta i nos dziecka upewniając się, że nie ma przecieku powietrza. Jeśli u starszego niemowlęcia nie można objąć ust i nosa, można próbować objąć swoimi ustami albo usta, albo nos niemowlęcia (jeśli tylko nos – należy zacisnąć usta, aby powietrze nie wydostawało się na zewnątrz), 

• powoli wdmuchuj powietrze do ust i nosa niemowlęcia przez 1–1,5 sekundy, w ilości wystarczającej do widocznego uniesienia się klatki piersiowej;

• utrzymując odchylenie głowy i uniesienie żuchwy odsuń swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj, czy podczas wydechu opada klatka piersiowa; 

• nabierz powietrza i powtórz opisaną sekwencję 5 razy. 

Zarówno u niemowlęcia, jak i u dziecka, jeśli wykonanie skutecznego oddechu natrafi na trudność, drogi oddechowe mogą być niedrożne: 

• otwórz usta dziecka i usuń z nich wszelkie widoczne przeszkody; nigdy nie staraj się usunąć ciała obcego na ślepo; 

• upewnij się, że głowa jest prawidłowo odchylona, bródka uniesiona oraz czy szyja nie jest nadmiernie odgięta; 

• jeśli odgięcie głowy i uniesienie brody nie powoduje udrożnienia dróg oddechowych, spróbuj metody wysunięcia żuchwy; 

• podejmij do 5 prób w celu uzyskania efektywnych oddechów, jeśli nadal jest to nieskuteczne, rozpocznij uciskanie klatki piersiowej. 

6. Oceń układ krążenia dziecka. 

Masz nie więcej niż 10 sekund na:

• poszukiwanie oznak krążenia – zalicza się do tego jakikolwiek ruch, kaszel lub prawidłowy oddech (nie oddechy agonalne, które są rzadkie i nieregularne).

Jeśli sprawdzasz tętno, upewnij się, że nie zajmie ci to więcej niż 10 sekund. 

U dziecka powyżej 1. roku życia badaj tętno na tętnicy szyjnej. 

Badanie tętna na tętnicy szyjnej. 

Kciuk i trzy duże palce ręki obejmują krtań. Te trzy palce przesuwają się z boku do zagłębienia utworzonego przez krtań i boczny mięsień szyjny. Tu powinno być wyczuwalne tętno.

U niemowlęcia badaj tętno na tętnicy ramiennej, czyli wewnętrznej stronie ramienia.

Puls na tętnicy udowej można badać zarówno u niemowląt, jak i u dzieci.Tętno bada się w pachwinie, miejsce to znajduje się w połowie odległości pomiędzy kolcem biodrowym górnym przednim a spojeniem łonowym. 

7A. Jeżeli jesteś pewien, że w ciągu 10 sekund stwierdziłeś obecność oznak krążenia: 

• jeśli to konieczne, kontynuuj oddechy ratownicze aż do powrotu spontanicznego oddechu; 

• jeśli dziecko nadal jest nieprzytomne, ułóż je w pozycji bezpiecznej; 

• powtarzaj regularnie ocenę stanu ogólnego dziecka. 

7B. Jeśli brak oznak krążenia, chyba że jesteś PEWIEN, że możesz wyczuć wyraźne tętno o częstości większej niż 60/min w ciągu 10 sekund: 

• rozpocznij uciskanie klatki piersiowej; 

• połącz uciskanie klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi. 

Uciśnięcia klatki piersiowej 

U wszystkich dzieci należy uciskać dolną połowę mostka. Aby uniknąć uciśnięć nadbrzusza, zlokalizuj miejsce, gdzie łuki żebrowe dolnych żeber łączą się ze sobą. Należy uciskać mostek na szerokość jednego palca powyżej tego punktu. Uciśnięcia powinny być wystarczające, aby obniżyć mostek o około jedną trzecią głębokości klatki piersiowej. Nie należy się obawiać, że uciska się za mocno: „Uciskaj szybko i mocno”. Należy całkowicie zwolnić ucisk i powtarzać tę czynność z częstością co najmniej 100/min (ale nie przekraczając 120/min). Po 15 uciśnięciach należy odchylić głowę, unieść bródkę i wykonać dwa efektywne oddechy. Uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze powinno się kontynuować w stosunku 15 : 2. Najkorzystniejsza metoda uciskania klatki piersiowej różni się nieznacznie u dzieci i u niemowląt. 

Uciśnięcia klatki piersiowej u niemowląt

W przypadku uciśnięć klatki piersiowej prowadzonych przez jednego ratownika zalecane jest wykonanie tej procedury opuszkami dwóch palców. Jeżeli jest dwóch lub więcej ratowników, należy użyć techniki dwóch kciuków i dłoni obejmujących klatkę piersiową niemowlęcia. Należy umieścić kciuki jeden obok drugiego w dolnej połowie mostka, ułożone końcami w kierunku głowy niemowlęcia. Pozostałe rozpostarte palce obu dłoni obejmują dolną część klatki piersiowej, a końce palców podtrzymują plecy niemowlęcia. W obydwu metodach należy uciskać dolną część mostka tak, aby obniżyć mostek o około jedną trzecią głębokości klatki piersiowej.

Uciśnięcia klatki piersiowej u dzieci powyżej 1. roku życia 

Należy umieścić nadgarstek jednej ręki w dolnej połowie mostka . Konieczne jest uniesienie palców aby upewnić się, że nie uciska się żeber. Należy ustawić się pionowo nad klatką piersiową poszkodowanego, wyprostować ramiona i uciskać tak, aby obniżyć mostek o około jedną trzecią głębokości klatki piersiowej.

W przypadku większych dzieci lub drobno zbudowanych ratowników łatwiej będzie to osiągnąć przy użyciu dwóch rąk ze splecionymi palcami.

8. Nie przerywaj resuscytacji do czasu:

• powrotu oznak życia u dziecka (zacznie się budzić, poruszać, otworzy oczy oraz zacznie prawidłowo oddychać lub będzie miało dobrze wyczuwalne tętno z częstością powyżej 60 uderzeń/minutę); 

• przybycia wykwalifikowanej pomocy, która przejmie działania ratownicze; 

• wyczerpania własnych sił. 

Kiedy wezwać pomoc 

Ważne jest, aby wezwać pomoc tak szybko, jak to możliwe, kiedy tylko dziecko straci przytomność.

• Gdy jest więcej niż jeden ratownik, jeden z nich rozpoczyna resuscytację, podczas gdy drugi idzie po pomoc. 

• Gdy jest tylko jeden ratownik, prowadzi on resuscytację przez około 1 minutę, zanim uda się po pomoc. Aby zminimalizować czas trwania przerwy w RKO, możliwe jest przeniesienie niemowlęcia lub małego dziecka do miejsca wzywania pomocy.

• Jedynym wyjątkiem, kiedy nie należy prowadzić RKO przez minutę zanim uda się po pomoc, jest przypadek, kiedy dziecko nagle straci przytomność i stało się to w obecności jednego ratownika. W tej sytuacji najbardziej prawdopodobną przyczyną zatrzymania krążenia są zaburzenia rytmu serca i dziecko wymaga defibrylacji. Należy natychmiast szukać pomocy, jeśli nikt inny nie może tego zrobić.

I na koniec dzisiejszego postu podsumowanie 

Podstawowe skróty pojawiające się w badaniu USG w ciąży

Podstawowe skróty pojawiające się w badaniu USG w ciąży

AC – obwód brzucha dziecka,

AFI – wskaźnik płynu owodniowego,

ASP lub FHR – akcja serca płodu,

BPD – wymiar dwuciemieniowy główki,

AUA – średni wiek ciąży wg USG,

CER – wymiar poprzeczny móżdżku,

CRL – długość ciemieniowo-siedzeniowa (mierzona od czubka głowy do kości ogonowej dziecka),

EDD – przybliżona data porodu,

EFW – szacowna waga dziecka,

FHR lub ASP– czynność serca dziecka mierzone w uderzeniach na minutę,

FL – długość kości udowej,

GA – wiek ciążowy według ostatniej miesiączki,

GS – średnica pęcherzyka ciążowego,

HC – obwód główki,

HL – długość kości ramiennej,

LMP – data ostatniej miesiączki,

LV – szerokość komory bocznej mózgu,

NB – kość nosowa,

NF – fałd karku,

NT – przezierność karku,

OFD – wymiar potyliczno-czołowy,

OM – ostatnia miesiączka,

TCD – poprzeczny wymiar móżdżku,

TP – termin porodu,

YS – pęcherzyk żółtkowy.

APAD – przednio-tylny wymiar brzucha,

APTD – przednio-tylny wymiar klatki piersiowej,

Skróty z badania USG dopplera (doplerowskie):

MCA – tętnica środkowa mózgu,

PI – wskaźnik pulsacji naczyniowej,

Regurg - niedomykalność zastawki,

RI – wskaźnik oporności naczyniowej,

S/D – stosunek skurczowo/rozkurczowy,

UA – tętnica pępowinowa,

Vd - prędkość rozkurczowa,

Vmax - prędkość maksymalna,

Vmean - prędkość średnia,

Vmin - prędkość minimalna.

DV – przewód żylny


Szacunkowa masa płodu jest liczona na podstawie AC (obwodu brzucha), BPD (wymiaru dwuciemieniowego główki), FL (długości kości udowej) i HC (obwodu główki). Wyliczenie obarczone błędem rzędu 10%

W badaniu USG w ciąży podlega ocenie:

• Łożysko -oceniane jest jego położenie w macicy oraz czasami stopień dojrzałości za pomocą skali Grannuma (0° , I° , II° , III° )

• Pępowina - prawidłowo zbudowana jest z 2 tętnic i 1 żyły czyli trzynaczyniowa

Badania inwazyjne takie jak amniopunkcja, biopsja kosmówki i kordocenteza polegają na nakłuciu macicy w celu uzyskania materiału genetycznego dziecka. Ryzyko utraty ciąży wieloraczej przy tego typu badaniach wynosi 2-3% pojedynczej 1%. Decyzję o przeprowadzeniu badań podejmują rodzice.

Badania w ciąży cd.

Porozmawiajmy o USG

Jest to jedno z najważniejszych badań USG w ciąży.Każda ciężarna chce wiedzieć czy urodzi zdrowe dziecko i jakiej będzie płci. Badania prenatalne mają odpowiedzieć na to pytanie, należy jednak pamiętać, że nie wszystko można dokładnie oceniać u nienarodzonego dziecka.

Badania te dzielą się na:

- nieinwazyjne (USG, badania krwi matki), bezpieczne dla płodu

- inwazyjne amniopunkcja genetyczna, biopsja kosmówki

Każda ciężarna obciążona jest pewnym ryzykiem urodzenia dziecka z zespołem Downa czy innymi nieprawidłowościami, które zależy między innymi od wieku, chorób przewlekłych, leków i obciążeń genetycznych w rodzinie.

Przykładowy aparat do USG :

Do 10 tyg. Ciąży USG jest wykonywane dopochwowo:

Źródło http://www.polski-lekarz.co.uk/

Po 11 tyg. Za pomocą głowicy przezbrzusznej:

Źródło http://www.polski-lekarz.co.uk/

USG pomiędzy 11-14 tygodniem ciąży pozwala ocenić ryzyko wystąpienia np. zespołu Downa u płodu.

Ponadto w tym czasie trwania ciąży widocznych jest większość wad płodu.

W USG w 11-14 tygodniu ciąży ocenia się:

•  wielkość maluszka ( tzw. Wymiar CRL – z ang. Wymiar ciemieniowo-    siedzeniowy czyli od głowy do pupy)

•  czynność serca (FHR – z ang.)

•  przezierność karku (NT), 

•  kość nosową, 

- Badanie można rozszerzyć o dodatkowe parametry jak np. przepływ krwi przez zastawkę trójdzielną.

Przezierność karku, czyli przezroczysty" (wypełniony płynem) obszar pomiędzy skórą a tkanką podskórną okolicy karku płodu występuje u każdego dziecka w tym okresie ciąży (później się wchłania). Zwiększone NT (czyt. wyżej) jest objawem, a nie chorobą. Bardzo często zwiększona przezierność karkowa nie wiąże się z żadnymi nieprawidłowościami. Jest to tylko sygnał zmuszający w wielu przypadkach lekarza do poszerzenia panelu badań obejmującego ocenę kariotypu płodu, wczesną ocenę anatomii płodu z oceną serca.
Pomiar przezierności karkowej jest jednym z najtrudniejszych pomiarów wykonywanych przez całą ciążę. Trudność polega na uchwyceniu płodu w ściśle określonej pozycji, odpowiednim ustawieniu aparatu. Norma przezierności karku zależy od wielkości płodu. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów wylicza się ryzyko wystąpienia wad u płodu.Wynik w postaci opisu z obliczeniami bez zdjęcia pokazującego sposób przeprowadzenia pomiaru NT jest niepełny (ważne jest czytelne udokumentowanie pomiaru).

Między 11 – 14 tyg. ciąży CRL dziecka wynosi zwykle 4,5 – 8,4 cm a FHR 150 -170 na min. Przez pierwsze 3 miesiące ciąży wszystkie dzieci rosną w podobnym tempie, więc pomiar wielkości płodu pozwala dość precyzyjnie ocenić wiek ciąży.

Amniopunkcja

Badanie amniopunkcji polega na pobraniu próbki płynu owodniowego która następnie poddana zostaje analizie laboratoryjnej w celu zdiagnozowania wad genetycznych jakimi obarczony może być płód. Badanie to obarczone jest ryzykiem poronienia dlatego proponuje się je tylko ciężarnym, u których występuje podwyższone ryzyko wystąpienia schorzeń genetycznych. Przeprowadza się je po 15 tyg.ciąży a na wynik czeka 3-5 tyg. W ciążach mnogich jednokosmówkowych wystarczy jedno nakłucie w dwukosmówkowych potrzebne są dwa nakłucia.

Po badaniu mogą wystąpić : krwawienie, bóle podbrzusza, wyciek płynu owodniowego. Jeśli coś takiego zauważysz jak najszybciej zgłoś się do lekarza.

Źródło http://ojcostwoprenatalne.pl/

Biopsja trofoblastu (kosmówki)

Biopsja trofoblastu (kosmówki) polega na pobraniu fragmentu kosmówki pod kontrolą USG. Możliwe jest pobieranie kosmówki drogą przez brzuszną (przez nakłucie igłą powłok brzusznych) lub przez pochwową (przez cewnik wprowadzany przez szyjkę do macicy).Tak uzyskany materiał poddaje się badaniom genetycznym. Badanie kosmówki można wykonać po 11 tyg. ciąży. Zaletą badania trofoblastu jest stosunkowo wczesne wykrycie wad płodu. Ryzyko utraty ciąży jest według najnowszych danych porównywalne z ryzykiem amniopunkcji.

Biopsja przezbrzuszna:

Źródło http://www.eurogentest.org/

Biopsja przezpochwowa:

Źródło http://www.eurogentest.org/

Kordocenteza

Polega na pobraniu krwi z żyły pępkowej po nakłuciu pępowiny przez powłoki brzuszne pod kontrolą USG po 17 tygodniu ciąży. Krwinki białe płodu poddaje się badaniu, we krwi płodu można również wykonać inne badania: ocenić grupę krwi płodu, morfologię, równowagę kwasowo-zasadową lub wykonać diagnostykę wrodzonych infekcji.
A teraz mamy drugi trymestr ciąży i badanie wykonywane jest między 20, a 24 tygodniem ciąży.
W takim standardowym badaniu wykonuje się pomiar:

•  wymiaru dwusiemieniowego

•  obwodu główki

•  długości kości udowej

•  obwód brzucha

Teraz będzie można oszacować wagę Twojego dziecka. Oprócz tego powinna zostać oceniona anatomia Twojego dziecka.


Chcesz wiedzieć, na co zwraca uwagę to czytaj dalej:


1. Ocenia, jaki jest ośrodkowy układ nerwowy, czyli wyklucza brak mózgu, sprawdza czy występuje wodogłowie oraz wyklucza obecność rozszczepu kręgosłupa


2. Ocenia klatkę piersiową, czy nie ma żadnej wady wrodzonej oraz czy nie ma przepukliny przeponowej


3. Ocenia serce Twojego dziecka: czy nie ma żadnej wady wrodzonej. Choć bardzo rzadko występują takie wady i są trudne do wykrycia. To medycyna na tyle poszła naprzód, że niektóre wady są już operowane wewnątrzmacicznie.


4. Ocenia się powłoki brzuszne.


5. Ocena nerek


6. Ocena kończyn, czy są prawidłowo zbudowane


Jeszcze jedna uwaga, jeżeli planujesz USG 3D albo 4D to jest teraz najlepszy moment, żeby je zrobić.


Poza tym ocenia się:

• Łożysko gdzie leży w macicy czy ma prawidłowy wygląd

• Szyjkę macicy badanie to najczęściej wykonuje się sondą dopochwową ocenia się jej długość i to czy nie otwiera się za wcześnie

• Płyn owodniowy sprawdza się czy każde z dzieci ma go prawidłową ilość. 

• Czasami stosuje się Dopplera – ocenę przepływu krwi w naczyniach takich jak pępowina, dzięki czemu można ocenić wydolność łożyska.

Badania w ciąży

Pamiętaj:

Odczytanie i interpretacja wyników badań to zadanie lekarza.

Gdy odbierasz swoje wyniki widzisz tajemnicze literki i cyferki i zaczynasz się niepokoić? Na wydruku obok twoich wyników są bowiem podane normy i okazuje się, że twoje parametry nie zawsze się mieszczą w przedziale prawidłowych wyników?

Chcemy Cię uspokoić: na standardowych druczkach z wynikami badań podane są normy dla kobiet, które nie są w ciąży, podczas gdy w ciąży pewne parametry się zmieniają.

Ciąża u kobiety została podzielona na trzy trymestry. W każdym z nich lekarz zleci wykonanie odpowiednich badań oraz przeprowadzi wywiad lekarski. Minimalny zakres badań wykonywany w ciąży ustalony został w przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Odpowiedzialna przyszła mama wie, jak ważne jest świadome korzystanie z osiągnięć medycyny. Niezwykle ważną i potrzebną dziedziną wiedzy jest diagnostyka laboratoryjna i USG. Korzystanie z informacji dostarczanych przez badania pomaga w bezpiecznym przejściu przez okres ciąży. Zakażenia w ciąży mogą skutkować poronieniem lub porodem przedwczesnym, zahamowaniem rozwoju wewnątrzmacicznego płodu, niską masą urodzeniową noworodka, ciążą obumarłą lub śmiercią noworodka. Istnieje też ryzyko zakażenia płodu lub noworodka i wystąpienia u dziecka choroby zakaźnej lub wad wrodzonych. Dlatego wykonuje się badania które wzbudzają wiele często negatywnych emocji (HIV, kiła, WZW B i C). Wykonuje się je na początku ciąży. Wśród badań laboratoryjnych wykonywanych w ciąży praktycznie przed każdą wizytą, jest:

• Ogólne badanie moczu. Ma na celu kontrolowanie pracy nerek, które w ciąży filtrują i oczyszczają znacznie więcej krwi niż przed ciążą. Badanie moczu wykonuje się, by stwierdzić, czy nerki pracują prawidłowo i czy nie ma zakażenia układu moczowego. W moczu ciężarnej nie powinny występować: bakterie, ketony, białko, bilirubina.
  Badanie moczu pozwala wykryć np. gestozę ciążową czy cukrzycę.
  Przy cukrzycy ciężarnych w moczu wystąpi cukier, natomiast przy zatruciu ciążowym charakterystyczny jest białkomocz, czyli zwiększone stężenie białka w moczu. Obecność bilirubiny w moczu wskazuje natomiast na choroby wątroby. W przypadkach chorób ciężarnej ważne jest wczesne rozpoznanie i podjęcie odpowiedniego leczenia.

• Tak samo często jak badanie moczu wykonywana jest u przyszłych mam morfologia krwi. Dzięki niej można zaobserwować rozwijającą się w Twoim organiźmie anemię (niskie stężenie hemoglobiny) i jej powód np.niedobór kwasu foliowego,żelaza lub witamin z grupy B. Objawami anemii są senność i osłabienie. Podwyższony poziom leukocytów, czyli białych krwinek może świadczyć o infekcji lub procesie zakaźnym (ale w każdej ciąży ich poziom jest zwykle wyższy niż podane na wyniku normy dla nie-ciężarnych), natomiast zbyt niski ich poziom wskazuje na obniżoną odporność. W morfologii sprawdza się także poziom płytek krwi. Biorą one udział w procesie krzepnięcia. Zdarza się, że w trakcie trwania ciąży ich poziom obniża się. Taka sytuacja może wymagać konsultacji z hematologiem. 

• W pierwszym trymestrze ciąży (nie ma obowiązku) warto przeprowadzić ocenę funkcji tarczycy przyszłej mamy. Oznaczenie poziomu TSH umożliwia zdiagnozowanie łagodnej niewydolności tarczycy i pozwala na określenie ryzyka wystąpienia zapalenia tarczycy po porodzie. Prawidłowy poziom hormonów tarczycy u matki kontroluje rozwój dziecka, a szczególnie rozwój mózgu i kości. W przypadku niedoboru tych hormonów może dojść do niedorozwoju mózgu u dziecka i pojawienia się wad kości oraz przedwczesnego odklejenia się łożyska i poronienia. U kobiet z niedoczynnością tarczycy może pojawić się niepłodność, dlatego badanie TSH jest zalecane w przypadku wystąpienia problemów z poczęciem dziecka. Nadczynność tarczycy z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia u kobiety stanu przedrzucawkowego i nadciśnienia. W wyniku zbyt wysokiego poziomu hormonów tarczycy u dziecka mogą pojawić się wady wrodzone, może także dojść do poronienia. Nadczynności i niedoczynności tarczycy leczy się eliminując ryzyko powyższych powikłań. W związku z tym badanie TSH i wczesna diagnoza problemów z tarczycą jest bardzo ważna dla przyszłej mamy.

Posiew z pochwy

Swędzenie, pieczenie, kłucie - te objawy zna większość z nas. Skutki infekcji pochwy w czasie ciąży mogą być poważne. Dlatego higiena intymna w tym okresie ma szczególne znaczenie. Infekcje bakteryjne są groźne dla ciąży. Nieodpowiednio leczone, mogą doprowadzić do przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego oraz porodu przedwczesnego.Pod koniec ciąży zaleca się pobranie posiewów z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowca beta-hemolizujący z grupy B (Streptococcus agalactiae) GBS który zamieszkuje dolny odcinek przewodu pokarmowego, okolice odbytu i krocza oraz błony śluzowe dróg rodnych.Przed ciążą i w czasie jej trwania nie wymaga leczenia – działania podejmuje się dopiero w chwili rozpoczęcia porodu. Podaje się wtedy antybiotyk, który zmniejsza ryzyko przeniesienia się tej bakterii na dziecko (może ona u noworodka wywołać nawet sepsę).